Tips in omgaan met palliatieve situaties
Tips om elkaar of mensen in rouw te ondersteunen - Tips om kinderen te betrekken bij palliatieve situaties
Geconfronteerd worden met een palliatieve situatie is niet gemakkelijk. In sommige gezinnen wordt er weinig of niet over emoties gesproken. Maar wat doe je dan wanneer de emotie plots hoog oploopt, omwille van een nabij afscheid? Hoe erg belast je of 'spaar' je elkaar door er wel of niet over te praten? Moet of mag de patiënt weten wat er precies aan de hand is? Of zwijg je er beter over? En wat dan als je het gevoel krijgt dat de patiënt wel beseft dat er iets ernstigs aan de hand is, en je durft er niet over te praten met elkaar?
Ook voor familie en vrienden wordt het vaak plots heel onduidelijk waarover nog kan gepraat worden. Moet je het over de ziekte hebben of net niet? Waarmee doe je meer verdriet: laten zien hoe moeilijk je het zelf ook hebt, hoe je mee de pijn voelt of doen alsof er niets aan de hand is? Je kan toch niet vragen 'hoe is het met jou', maar wat zeg je dan wel als je binnenkomt?
Kinderen zijn een bijzondere doelgroep. Vaak worden zij 'gespaard' en weggehouden van de zieke, vanuit goede bedoelingen. Kinderen rouwen nochtans evengoed als volwassenen. Alleen doen zij dat op een andere manier. Hun rouwen is afhankelijk van hun ontwikkelingsniveau en hun doodsbegrip. Het is dus goed hen erbij te betrekken, aangepast aan hun niveau.
Hieronder vindt u enkele basistips om met elkaar om te gaan in palliatieve situaties. Meer informatie vindt u onder het luik 'INFO'.
Tips om elkaar te ondersteunen
- Rouw begint niet na het overlijden van een dierbare. Het proces van weten dat het einde naderbij komt en langzaam afscheid nemen, benoemen we vandaag ook als rouwen. Het gaat dan om 'anticiperende' of voorafgaande rouw.
- Zorg voor luisterende aanwezigheid. Laat mensen hun verhaal doen, maar durf ook stiltes toe te laten. Die zijn nodig om alles een plaats te geven.
- Laat gevoelens toe. Niet alleen verdriet, ook woede, machteloosheid, schuld en nog veel meer kunnen naar boven komen. Geef deze gevoelens de ruimte.
- Stimuleer het afscheid nemen. Afscheid kunnen nemen, kan het rouwproces na het overlijden ondersteunen.
Na het overlijden loopt het rouwproces verder.
- Geef na het overlijden informatie en stel gerust. De meeste nabestaanden hebben behoefte aan informatie, zeker als ze bij het overlijden niet zelf aanwezig waren.
- Soms schrikken mensen van hun eigen gevoelens, gedachten en gedrag. Ook nu is het belangrijk om niet te oordelen en die gevoelens toe te laten en te erkennen.
- Het kan helpen om te horen en te voelen dat dit allemaal heel normaal is, als reactie op een abnormale situatie.
Tips om kinderen te betrekken bij palliatieve situaties
- Luister naar het kind en geef het de kans om vragen te stellen en emoties te uiten.
- Geef altijd eerlijke informatie en eerlijke antwoorden.
- Bereid een ziekenbezoek of een bezoek aan een overledene voor door concrete en duidelijke informatie.
- Probeer af te stemmen op het niveau en de taal van het kind.
- Gebruik geen verbloemende uitspraken zoals ‘op reis gaan’ of ‘slapen’.
- Stel het kind gerust dat er voor hem gezorgd zal worden.
- Hou zoveel mogelijk de dagelijkse routine in stand.
- Betrek het kind actief bij het gebeuren. Laat het bijvoorbeeld iets maken voor de zieke of overledene.
- Breng de school op de hoogte, zodat er wat extra aandacht kan zijn voor het kind.
Specifiek voor kinderen voegen we er nog aan toe dat ook de school hierin een belangrijke rol kan opnemen. De Oost-Vlaamse netwerken ontwikkelden een rouwkoffer met materiaal voor kinderen tussen 3 en 18 jaar oud. Ze ontwikkelden ook een specifiek werkpakket voor mensen met een beperking. Dit materiaal kan door de school (of de instelling) via de netwerken ontleend worden. Vraag er naar.
Indien de palliatieve thuiszorgequipe in de begeleiding betrokken is, kan ook de verpleegkundige een belangrijke rol opnemen in het betrekken van kinderen. Onze medewerkers zijn hierin opgeleid. Ook de support teams van de meeste ziekenhuizen hebben één of andere vorm van werkpakket om kinderen te betrekken in palliatieve begeleidingen. Vraag er ook hier gerust naar.