Vroegtijdige zorgplanning

Definitie - Waarom vroegtijdige zorgplanning - Documenten - Wettelijk kader - Meer i nformatie

Het Belgische parlement heeft in 2002 een aantal wetten aangenomen die het levenseinde regelen. Daardoor heeft elke Belg een aantal keuzemogelijkheden die met het levenseinde te maken hebben. Die keuzes kunnen niet alleen gemaakt worden op het moment dat u ernstig ziek bent of wanneer het levenseinde nadert, u kunt ze ook vandaag al vastleggen. We spreken dan van voorafgaande of vroegtijdige zorgplanning.

Definitie

Vroegtijdige zorgplanning is een proces van continu overleg tussen (toekomstige) patiënt en zorgverlener(s), gericht op het uitklaren van iemands waarden en wensen ten aanzien van zijn of haar (toekomstige) palliatieve zorg (zorg aan het levenseinde). Bij voorkeur worden die waarden en wensen ook meegedeeld aan familieleden en/of belangrijke naasten, in het bijzonder met het oog op het aanduiden van een (benoemde) vertegenwoordiger.

Dit proces kan, maar hoeft niet noodzakelijk, leiden tot één of een aantal geschreven wilsverklaringen.

Waarom vroegtijdige zorgplanning?

Vaak denken mensen niet of te laat na over hun wensen in verband met hun levenseinde. Vaak praten ze er ook met elkaar niet over. Daardoor worden beslissingen jammer genoeg soms zeer moeilijk om nemen. Misschien weet men niet wat moeder of vader zou gewild hebben. Misschien weet men het wel, maar kan de patiënt het niet meer zeggen, staat er niets op papier en willen niet alle zorgverstrekkers mee gaan in de vraag. Of komen kinderen onderling niet tot een akkoord over wat 'de beste zorg' is. Of moeten mensen hele moeilijke beslissingen nemen in de plaats van iemand die het niet meer kan zeggen. Welke ook de reden is, zo'n situatie kan zwaar wegen rond het bed van de palliatieve patiënt.

Daarom kunnen mensen - ook vooraf - samen met elkaar en/of de arts of andere belangrijke zorgverstrekkers bespreken wat ze belangrijk vinden bij het levenseinde. Hierdoor kan de zorg zo goed mogelijk afgestemd worden op de wensen en behoeften van de (toekomstige) patiënt. Dit kan veel onnodig lijden besparen en geeft rust. Rust die ruimte geeft om kwaliteitsvol te kunnen leven tot het einde.

Documenten

Hieronder vindt u alle documenten die u kunt gebruiken om uw wilsverklaring nu al te documenteren.

Negatieve wilsverklaring. Hier kan u aangeven welke medische behandelingen u niet meer wenst te ondergaan.
Wilsverklaring euthanasie. Hier kan u aangeven dat u euthanasie wenst te krijgen in geval van een onomkeerbaar coma. Uw arts zal bepalen wanneer een coma onomkeerbaar is. U kan - maar moet niet - het document laten registreren bij de gemeente.
Verklaring voor orgaandonatie. Hoewel de wet stelt dat elke Belg orgaandonor is na zijn overlijden, worden in de praktijk nooit organen weggenomen. Meestal wil men de vraag niet stellen aan de familie. Indien u expliciet wél uw organen wilt afstaan, is het goed dit vooraf neer te schrijven. U kan - maar moete niet - dit document laten registreren bij de gemeente.
Verklaring inzake de wijze van teraardebestelling. U schrijft neer hoe u uw begrafenis of crematie ziet. U kan - maar moet niet - dit document laten registreren bij de gemeente.
De Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen maakte ook een overzichtsdocument van alle mogelijke wilsverklaringen samen.

Wettelijk kader en beslissingen bij het levenseinde

Het levenseinde wordt in België geregeld door drie wetten:

de wet betreffende de euthanasie van 28/05/2002, zoals uitgebreid met de Wet tot wijziging van de wet van 28/05/2002, teneinde euthanasie voor minderjarigen mogelijk te maken
de wet betreffende de palliatieve zorg van 14/06/2002
de wet betreffende de rechten van de patiënten van 22/08/2002

Voor meer informatie over de concrete impact van deze wetten verwijzen we naar het LEIF-blad. In een heel heldere taal wordt daar onder meer uitgelegd wat het belang is van het aanduiden van een vertegenwoordiger die uw wil kenbaar maakt wanneer u het zelf niet meer kunt verwoorden. Of van de vertrouwenspersoon die u kan bijstaan in het begrijpen van uw medisch dossier. U vindt er ook terug hoe u via een wilsverklaring vooraf een aantal keuzes kunt documenteren omtrent de behandelingen die u wel of niet (meer) wilt ondergaan, maar ook bijvoorbeeld hoe u een voorafgaande wilsverklaring euthanasie kunt opstellen die uitvoerbaar wordt als u door ongeval of ziekte in een onomkeerbaar coma terechtkomt. U leest er ook wat de wettelijke bepalingen zijn als u nu onmiddellijk een actuele vraag om euthanasie wilt stellen.

Ook op de website De Laatste Reis kunt u terecht voor meer informatie. U vindt er ondermeer een handige brochure in verband met het belang van vroegtijdige zorgplanning en het bespreekbaar maken van wensen rond het levenseinde.

Meer informatie

Voor specifieke vragen waarop u hier geen antwoord hebt gevonden, kan u contact opnemen met het netwerk van uw regio. Ondersteuning bij vragen rond vroegtijdige zorgplanning is voor de netwerken een nieuw soort dienstverlening en dus een nieuwe uitdaging. Elk netwerk organiseert zich momenteel naar 'best vermogen', waardoor de dienstverlening nogal verschilt.

Inwoners van de provincie Oost-Vlaanderen kunnen in elk geval ook terecht bij Vonkel. Vonkel is 'een luisterend huis' waar u met uw verhaal en uw vragen terecht kan. Ook bij het Huis van de Mens of de diensten maatschappelijk werk van bijvoorbeeld uw mutualiteit, sociaal huis,... kan u terecht voor ondersteuning.
Inwoners van de regio Zuid-Oost-Vlaanderen kunnen terecht bij het netwerk zelf, met name bij het 'Infopunt Levenseinde'.
Inwoners van de regio Gent-Eeklo kunnen ook terecht op www.vroegtijdigezorgplanning.org/vzp/Info.

Om het netwerk van uw regio te contacteren, klikt u op het bijpassende logo. Om te weten tot wie u zich moet wenden, kan u het postnummer van uw woonplaats ingeven in de onderstaande postcodekiezer.